Greenwashing - het gebruik van onjuiste of overdreven milieuclaims - wordt steeds meer een belangrijk probleem voor professionele inkopers. Duurzaamheidscertificaten zijn een manier om greenwashing aan te pakken - maar alleen als ze geloofwaardig zijn. Niclas Rydell, Director bij TCO Development, deelt enkele belangrijke punten waarop u moet letten bij een geloofwaardig milieukeurmerk.
"Milieukeurmerken kunnen een heel goed instrument zijn om greenwashing tegen te gaan", zegt Niclas Rydell. "Maar er zijn ook keurmerken die bijdragen aan greenwashing. Het kunnen de eigen labels van de industrie zijn, of het kunnen onafhankelijke labels zijn die niet genoeg bewijs verzamelen om hun beweringen te staven."
Wat maakt een milieukeur geloofwaardig?
Wat moet je doen om ervoor te zorgen dat een milieukeur niet leidt tot greenwashing en dat de beweringen die het doet betrouwbaar en geloofwaardig zijn? Niclas Rydell noemt de volgende hoofdkenmerken:
- Criteria: relevant, realistisch, holistisch, verifieerbaar
- Bewijs: naleving van de criteria
- Follow-up: naleving wordt gewaarborgd tijdens de gehele geldigheidsduur van een certificaat
- Transparantie: hoe rapporteert een label over de effecten die het creëert?
Criteria
Milieukeurcriteria moeten relevant zijn voor het product waaraan zij worden toegekend. Ze moeten ook realistisch zijn: niet onnodig streng of zinloos gemakkelijk te bereiken. Dit helpt kopers om met kennis van zaken te beslissen welke producten werkelijk de voordelen bieden die zij beweren te bieden.
Milieukeuren moeten holistisch zijn en de hele levenscyclus van een product bestrijken. En duurzaamheidskeurmerken moeten zowel sociale als milieuaspecten omvatten, zoals eerlijke arbeidsomstandigheden. Ten slotte moeten de criteria kunnen worden gecontroleerd.
"Het moet mogelijk zijn om alle vastgestelde criteria te verifiëren. Criteria die onmogelijk te verifiëren zijn, mogen niet worden gebruikt in een geloofwaardige milieukeur", aldus Niclas Rydell.
Een milieukeur is misschien minder waard dan u had gehoopt als de criteria ervan verouderd of irrelevant zijn, bijvoorbeeld als de criteria onbelangrijke aspecten van een product omvatten. Testmethoden die zoveel mazen vertonen dat elk product erdoor kan, ondermijnen ook de geloofwaardigheid van een milieukeur. Niclas Rydell wijst erop dat het voor kopers vaak moeilijk is om van dergelijke mazen op de hoogte te zijn.
Als de milieukeurcriteria op deze punten tekortschieten, krijg je een keurmerk dat gebaseerd is op overdreven, misleidende beweringen die misschien indrukwekkend lijken, maar in werkelijkheid weinig of geen effect op de duurzaamheid hebben.
"Dit kan kopers misleiden, weg van andere labels die echte duurzaamheidsvoordelen bieden", legt Niclas Rydell uit.
Bewijs
Een label is pas geloofwaardig als voor elk criterium op een label en voor elk product een onafhankelijk rapport beschikbaar is waaruit blijkt dat het aan de criteria voldoet.
"Je zou dus aan de certificeringsinstantie of de eigenaar van het label moeten kunnen vragen of er een rapport is dat voor elk geëtiketteerd product het bewijs bevat dat aan alle criteria van het label is voldaan - en het antwoord zou 'ja' moeten zijn," zegt Niclas Rydell.
Er ontstaan problemen wanneer een label of claims binnen een label gebaseerd zijn op verklaringen of beloften van industrieën of individuele bedrijven.
"Dat is heel gewoon. De industrie zegt dat het aan een criterium voldoet, en ze zeggen dat ze bewijs hebben, maar ze kunnen het je niet laten zien. En dan is het aan jou (als koper) om te beslissen of je de industrie vertrouwt. Moeten vertrouwen op niet-gecontroleerde verklaringen van de industrie is iets heel anders dan een situatie waarin onafhankelijk bewijs bestaat," zegt Niclas Rydell.
Het risico van het baseren van een etiket op verklaringen van de industrie is dat een product zijn etiket kan behouden, ook al zijn ze vals.
Follow-up
De meeste certificaten zijn meerdere jaren geldig. Een product kan dus een label ontvangen en dit behouden, zelfs als de inhoud en het fabricageproces ervan aanzienlijke wijzigingen ondergaan. De follow-up moet dus een continu proces zijn.
"Om er zeker van te zijn dat er geen sprake is van greenwashing, moet de organisatie die eigenaar is van het label gedurende de hele geldigheidsperiode van het certificaat nalevingscontroles uitvoeren", aldus Niclas Rydell.
Afhankelijk van het soort criteria dat een keurmerk bevat, kan het nodig zijn elk jaar of elke twee jaar fabrieksaudits uit te voeren of producten te kopen om ze te testen om ervoor te zorgen dat ze blijven voldoen aan de beweringen van het keurmerk, bijvoorbeeld wat betreft het chemische gehalte en het energieverbruik. Indien een product op enig moment niet aan de beweringen op een etiket voldoet, moet het etiket worden ingetrokken.
Dit is vooral belangrijk wanneer u criteria inzake maatschappelijk verantwoord produceren vaststelt, omdat die criteria gebaseerd zijn op het beheer in fabrieken die van maand tot maand kunnen veranderen. Terwijl bijvoorbeeld de chemische inhoud van een product tijdens zijn levensduur waarschijnlijk niet zal veranderen, zullen de arbeidsomstandigheden in een fabriek eerder veranderen.
Indien tijdens de geldigheidsduur van een certificaat niet regelmatig wordt gecontroleerd, kan dit leiden tot onnauwkeurige claims en producten die niet langer in overeenstemming zijn met wat op het etiket wordt beweerd.
Transparantie
"Transparantie gaat over laten zien dat je echt de impact creëert die je zegt te creëren", zegt Niclas Rydell.
Labels moeten rapporteren welke duurzaamheidseffecten zij creëren en de gegevens in dergelijke rapporten moeten kunnen worden getraceerd naar gedocumenteerd bewijs. Sommige keurmerken en sommige organisaties baseren hun duurzaamheidsverslagen op veronderstellingen of toezeggingen van de industrie - ook dit leidt tot een groot risico van greenwashing.
Bij gebrek aan traceerbare gegevens bestaat het risico dat de rapportage fout of onvolledig is.
Bekijk hier de presentatie van Niclas Rydell op Global Ecolabelling Network's webinar "Fighting Greenwashing in the Retail Sector".
